يع محطات الكهرباء ....حقيقة أم إشاعة
اثارت الانباء التى انتشرت بناء على تصريحات وزير الكهرباء بوجود عروض من شركات اجنبيه لشراء محطات انتاج الطاقة الكهربائيه بالدورة المركبه والتى تم تشغيلها مؤخرا بعد اتفاق وصف بالتاريخى مع شركات سيمنز الالمانيه الكثير من اللغط
والتساؤلات بل والمزايدات والاتهامات
ينبع هذا غالبا من سوء فهم لعدد من المصطلحات مثل اصول الدولة ، او الخصخصه ، او حتى دور الدوله فى الاقتصاد
اضافة لسابق خبرات مشوهه فى بيع القطاع العام فى فترات سابقه
ويصاحب كل هذا حالة عامه من عدم المعرفه ، بما يجرى فى العالم من حولنا
اى تحليل لرؤية الدولة الاقتصاديه ، وسبق ان صرحت بهذا اكثر من مره ، سيصل لنتيجه بسيطه مفادها
الدوله ستخفف مراكزها ( اى ملكياتها ) فى القطاعات التى تحتكرها
و ستزيد من مراكزها نسبيا ( ولو مؤقتا ) فى القطاعات التى يضعف تواجدها فيها بشكل يجعلها غير قادرة على ضبط الاسواق
ستجد هذا تم شرحه بالتفصيل فى مقالات الفرق بين القطاع الخاص فى عهد مبارك و العصر الحالى
ما هى القطاعات التى تحتكرها الدوله او تسيطر على اغلبية السوق على الاقل ؟
عد عندك بقى
الغاز الطبيعى وتوزيعه ، انتاج وتوزيع الكهرباء ، انتاج وتوزيع المياه ، و السكك الحديديه ، الاتصالات الارضية، التعليم الى حد كبير ، الصحة الى حد كبير ، النقل العام فى المدن الكبرى مثل القاهره والاسكندريه وغيره وغيره
طيب ايه القطاعات اللى هى كانت ضعيفه فيها ومش عارفه تضبط الاسواق ؟
انتاج الغذاء زى الاسماك مثلا و انتاج الخضروات وبعض المحاصيل المهمه الاخرى
سلاسل التوزيع للسلع الغذائيه والتموينيه
الاسمنت و الحديد
الاسكان
وغيره وغيره
طيب ايه هى وظيفة الدوله ، اى دوله اصلا ، بخصوص الانتاج ، طبقا لما نراه فى الدول اللى سبقتنا ؟ سواء دول ناشئه او متقدمه ؟
الدوله عموما شغلتها الادارة
للادارة وظائف محدده بدقه ، هى التوجيه والتنظيم والرقابة
الادارة مش شغلتها انها هى اللى تعمل الشغل بنفسها ، يعنى المدير مش المفروض انه ينزل يشتغل شغل المهندس او العامل
لكن ماذا لو ان المهندس ده مقصر مثلا ؟ او مش عارف شغله ؟ او مرضيش يعمل شغله ؟
والاسوأ ان شغله ده حساس ومهم ، وبيؤثر على الكل
هنا لازم الاداره تشوف حل ، ممكن تستبدله وتقوم هى بشغلته لو تعرف ، ولو مؤقتا عشان الحال ميقفش والدنيا تمشى
وده بالضبط اللى حصل الفترات اللى فاتت
مفيش دوله متقدمه هى اللى بتنتج ، هى بالكتير ممكن تشارك فى شركات قطاع خاص بتنتج فى قطاعات حساسه وهامه ، انما فى النهايه هى شريك ، مش مالك محتكر ، الافكار دى انقرضت من فتره بس احنا لسه فاكرينها شغاله وعايشه ، الله يرحمها بقى ، االلى هى الافكار الاشتراكيه يعنى
ناس كتير معجبه بتركيا وماليزيا وسنغافوره واليابان مثلا
كل الدول دى ، كحكومات ودول ، لا تنتج شىء ، ولا تبنى مصانع ، ولا تحتكر سلع او خدمات ، حتى السلاح ، بينتجها شركات خاصه ، هم بالكتير بيدخلوا شركاء فيها ، و طبعا بيتحكموا فيها بوسائل متعدده ، انما فى النهايه بتبقى قطاع خاص ، تحت الرقابه والسيطره الحكوميه الى حد ما عشان مينجرفش تحت شهوة الربح والجشع ، الى الاضرار بالبلد
فكرة الدوله او الحكومه اللى بتنتج ماتت وشبعت موت والله شرقا وغربا
ولو حضرتك متابع ما اكتبه ، هتلاقينى طول الوقت بطالب المواطن يضطلع بوظيفته الطبيعيه ، باعتباره هو محرك الانتاج والاستثمار فى بلده ، مهياش الدوله كما يتصور بناء على الافكار الاشتراكيه اليساريه الباليه
طيب لما هو كده ، ليه الدوله عندنا بتبنى بقى وبتعمل محطات كهرباء و قطارات وغيره ؟
ببساطه لان الاستثمار عندك ضعيف ، لسه ناشىء ، المستثمر عندك لسه جبان جدا ، معندوش خبرات ولا رغبه انه يدخل مجالات جديده
الكلام ده عملته اليابان زمان ، كانت بتعمل شركات ومصانع و تبيعها للقطاع الخاص بسعر رخيص عشان تشجعه على انه يدخل قطاعات جديده
طب الاستثمار الاجنبى ؟
ده مطلوب جدا لانه هينقل خبرات و يجيب فلوس من بره ودى اشياء انت فى اشد الاحتياج لها
بس المشكله انه مش بيجى بمزاجك ، بيجى بمزاجه هو ، وقت ما يحب
وانت كنت فى ازمه كارثيه ، مفيش وقت تستنى الباشا انه يفكر ويدرس ويجى بشروطه
كان لازم ساعتها الدوله تتصرف وتقوم بدور مش دورها ، لكن حتمى عشان تنقذ ما يمكن انقاذه
فعملت مشروع انتاج الكهرباء اللى اتكلمنا عليه ، وصلحت القطاع ،وقالت انها هترفع الدعم
تفتكر ليه ؟
ايوه عشان السعر يبقى عادل و مجزى ، وساعتها تعرف تجذب استثمارات فى القطاعات اللى هى محتكراها اللى اتكلمنا عنها فوق ، بالتالى تزود وتضاعف الاستثمار الاجنبى ، لان ببساطه بقى قدامه مجالات اكتر يقدر يدخل فيها ولو مرفعتش الدعم مش هيقدر يدخل لانه غالبا الدوله هتيجى فى وقت وتعجز عن سداد مستحقاته زى محصل قبل كده ، دى شىء حتمى
سؤال مهم ، خلينا بقى فى موضوع المحطات الثلاث
ليه الناس دى متجيش تعمل محطات اضافيه بدل بتاعتنا ؟
هنا هسألك بقى .... هل انت سوقك محتاج دلوقت اضافة محطات بالاف الميجاوات ولا عندك فائض ؟
الاجابه عندى فائض
طب هم هيعملوا ايه بقى بمحطات جديده ؟
ميمكن مصر مترضاش تشترى منهم لان عندها هي كمان فائض ، ساعتها يخللوا الكهرباء يعنى
اذن الطبيعى ان محدش هيبنى تانى ، لانك بقى عندك فائض ومرتب للمستقبل كمان ، السوق كده متشبع لربع قرن على الاقل قدام
اذن الطبيعى برضه ان الاستثمار هيبقى استحواذات على اللى موجود باعتباره فرصه استثماريه جيده مع عملية رفع الدعم والاصلاح الاقتصادى
مصر كانت عاوزه ولا تزال تصدر كهرباء سواء لاوروبا الشرهه للكهرباء كبديل للغاز و البترول
ولافريقيا من خلال السودان ، لكن للاسف مشروعات الربط مع السودان متعطله بسبب عدم الاستقرار السياسى ودى مشكله لانك عاوز تبيع ، وكنت هتصدر من خلالها لدول افريقيه اخرى
الخطط لا تزال قائمه لكن متعطله ، وطبيعى انك بتعمل خطة بديله عشان توفر مصادر للعمله الصعبه ، وفى كل الاحوال التصدير لا يزال وارد حتى لو تم البيع
فى كل الاحوال انت الطلب عندك هيزيد قريب ، لان فيه مصانع بتتبنى جديد ، وفيه مناطق صناعيه كامله بتتعمل ، وعدد سكان بيتزايد ، ومدن جديده ، وكل ده هيزود الاحتياجات للكهرباء ،لكن انت اصلا عامل حساب المستقبل ده و هتعمل محطة كمان للكهرباء من الفحم فى الحمراوين ، و بتعمل مع القطاع الخاص محطات طاقة متجدده ، غير محطات الضبعه النوويه ، يعنى مستقبلا ، انت بتأمن نفسك يمكن 30 سنه قدام من ازمات الكهرباء وبمصادر متنوعه عشان لو مصدر منهم فيه مشكله تشغل الباقيين بدون مشاكل ... انت متامن كويس حقيقه
لكن نرجع للمحطات الثلاثه .... دول بمليارات لم ندفعهم حتى الان ، لسه يعنى هيتم السداد على مده طويله ، ده فى النهايه دين
العروض المقدمه دى من شركتين ، واحده امريكيه ،اسمها بلاكستون ،ودى عملاق بالمعنى الحرفى ، لان اصولها تقارب نصف تريليون دولار
والثانيه شركة ادرا الماليزيه
الشركات دى المفروض حسب المعلن واللى تم من قبل الوزير فى بلومبرج ، وده ذكاء نتكلم عنه بعد شويه ، قدمت عرض ، منعرفش تفاصيله ، انما بندرسه زى اى ناس محترمه فى الدنيا لما يتقدملهم عرض
الحقيقه مينفعاش يتقال مصر بتعرض محطاتها للبيع
الفرق كبير
لان انت جالك العرض ، محدش قال ان انك كنت طالب مشترى
تخيل انت عندك عربيه حلوه والناس معجبه بشكلها ونضافتها ، وكل شويه يجيلك واحد يقولك تبيع يا استاذ ، وانت تبتسم وتسكت ، لحد ما جالك راجل محترم وقالك انا هشترى عربيتك دى باكثر من ثمنها وقت منت اشترتها مثلا ، وانا فلان الفلان وراجل معروف وكده ، ومش بس كده ، لا بيقولك انا هبعتها ليك بالسواق يوصلك كل يوم للشغل بتاعك لحد متجيب العربيه الجديده لنفسك ، ايه رايك ؟
طبيعى انك تفكر فى العرض المغرى ده ، خصوصا لما تبقى لسه فى اقساط كتير على العربيه دى و خدمتك سنه ونص وحلت ازمه كبيره ليك وقتها
وده غير واحد عنده عربيه عارضها على اولكس للبيع مثلا
ده اللى بتعمله مصر ، بتدرس العرض
واعلنت ده فى بلومبرج ، عشان تشد انتباه المستثمرين الاجانب التانيين
بتقولهم انا معنديش مانع من حيث المبدأ ادخل استثمارات فى القطاع ده والموضوع قابل للدراسه مش بنرفضه من الباب ، وانتوا شايفين عندنا شغل زى الفل
طيب هل فيه دول بتبيع محطات الكهرباء اللى عندها ؟
يا عزيزى تقريبا كل دول العالم باعت او تبيع فعلا شركات الكهرباء التى كانت مملوكه للحكومه قديما ، حتى دول الفوائض النفطيه فى الخليج ، فان شركات الكهرباء هناك عباره عن شركات مساهمه ، تتداول اسهمها فى البورصات المحليه ، ويتشارك فيها مستثمرون من مختلف الجهات ، وبعض المستثمرين هم صناديق استثماريه تابعه للدوله ، والبعض لا
عندك مثال لده شركة الكهرباء والماء القطريه مثلا هتلاقيها بتتباع ولها اسهم فى البورصه والناس بتشترى وبتبيع فيها عادى واى مستثمرين يقدروا يشتروا الاسهم دى ، يعنى تنتقل ملكيتها لهم ، امر عادى جدا
اما الدول الغربيه والناشئه التى سجلت تطورا و نجاحا خلال العقدين الماضيين ، فكلها بلا استثناء تبيع تلك الشركات للمستثمرين سواء محليين او اجانب حسبما يتوفر ، سواء كامله او بحصص ، وتطرح بعضها فى البورصه ،وهكذا
بمعنى اخر
ان هذه هى القاعدة والاستثناء هو الوضع المصرى حاليا
طب ايه الاحتمالات ؟
اولا الحكومه ممكن ترفض العرضين عادى خالص
ممكن تقبل عرض وترفض عرض تانى
ممكن تقبل تبيع محطه واحده او اثنين او الثلاثه
وممكن تقبل بيع حصص فقط
كل الكلام ده بيدرسه مختصين ويشوفوا الانسب ، وياخدوا موافقة الجهات "" السيادية "" ، مهى مش طابونه كل وزير هيبيع بمزاجه
لا فيه جهات كتير لازم تدرس الموقف والمشترى والاحتمالات وتقول رايها
ولازم مجلس الشعب هيشوف الموضوع ويدرسه
والاخير ده لو وافق مثلا ، يبقى معناه ان الشعب موافق
هتقول انا موافقتش ، هقولك لا ، الممثل بتاعك وافق فى البرلمان ، مين قال ان فى اى دوله ملزمه انها تجيب موافقة الافراد واحد واحد
مش عاجبك اللى انت انتخبته ،او كنت مقاطع ، دى مشكلتك انت
طب ايه الفوائد والاضرار من الموضوع لو تم قبوله فعلا ؟
ناس تقول احنا بنفرط فى الاصول بتاعة الدوله ، ودى ملكنا كلنا
نظريا الكلام شكله حلو ، بس الحقيقه غير كده ، خصوصا لو انت من اللى كانوا بيعترضوا على القرض اصلا ، يعنى ساعتها
اقولك عيب واختشى بقى شويه
انما فيه ناس افاضل كانوا موافقين على القرض عادى ، وشايفين ان ده اصل بيضاف للدوله المصريه ، ليه نبيعه ؟
عشان نجيب استثمارات ، يعنى دولارات ، الشركات دى هتدفع لنا فلوس نظير اننا نسيبلها المحطات ، مهياش ببلاش يعنى
الدولارات دى هى السبب فى تخفيض قيمة الدولار قدام الجنيه بالمناسبه امال يعنى هو هينخفض ازاى ؟ لازم فيه جذب للدولار
و عشان نقلل المصروفات المستقبليه ، مهى المحطات دى مش بتشتغل ببلاش ، لا دى مرتبات عمال ومهندسين ، وصيانه ، ومواد خام و طاقه وشغلانه كبيره هتفضل يتصرف عليها طول ما هى موجوده ، يعنى هى هتوظف ناس ، بس الناس دول هيبقوا شغالين فى شركه عالميه ، مش فى الحكومه ، ومرتباتهم بقى بمعاشاتهم تبع الشركه
وعشان نقلل الدين الخارجى ، اللى انت بتعترض عليه غالبا ، دلوقت الدين ده هينتقل للمشترى حسب نسبة الشراء ، مش هيبقى عليك انت اصلا ، ده غير مكسبك الاولانى اللى هو انك انهيت العجز بتاع الكهرباء وبقى عندك فائض
وعشان انت وانا و كل الناس بتشتم القطاع العام وبتقول عليه سىء وخدماته تعبانه ، يبقى هنحتفظ بيه ليه ؟ هتقولى نصلحه ، هقولك زى مين كده عرف يصلح القطاع العام ؟ كل الدول اللى سبقتك ومبهور بيها ، بتبيعه ، او باعته فعلا زى مقولتلك
وبصراحه انا شخصيا كانت ولا تزال من اكبر مصادر قلقى ، هى ان المشروعات العظيمه اللى بتتعمل دى ، هتنتهى فى مزبلة القطاع العام ، يعنى بعد الرئيس السيسى ، اللى ممكن اكون مطمن نسبيا فى جوده بسبب شخصيته اللى بتحب تتابع كل حاجه ، ممكن يجيلنا رئيس زى مبارك مثلا ، مبيحبش وجع الدماغ ، والحاجه ترجع زى زمان ، وده الطبيعى والمتوقع
اذا انتوت الدوله انها تبيع وتخصخص كما هى استراتيجيتها المفهومه ، فده شىء ايجابى ، بشرط واحد
انها تقوم برقابة صارمه على الجهات دى
فيه تخوف تانى بيقول طب مهو كده ممكن الشركات تستغل الموقف و تبيعلنا اغلى من السعر العادل مثلا ؟
نظريا ممكن ، بس عمليا الكلام ده لسه مستبعد اوى ، ليه ؟ لان اصلا انت المشترى الاساسى قدامها ، لو مشترتش منها ، هتبيع انتاجها لمين ؟
ثانيا عندك محطات تانيه و عندك لسه بتعمل حسابك للمستقبل ، يعنى معتقدش ان مصر هتبيع كل محطات انتاج الكهرباء بالشكل الكامل ، غالبا هيبقى لينا حصص فيها و هيبقى لها اسهم فى البورصه ابقى اشتريها لو عاوزها
ثالثا الحكومه قالتلك مليون مره ، أنك تقدر تحط على سطح بيتك الواح طاقه شمسيه وتنتج لبيتك والفائض تبيعه لشركة الكهرباء ، و لو انت بتاخد منهم ومعندكش فائض ، تدفع تمن استهلاكك ، يعنى انت مش ملزم بانك تشترى من الجهات دى ، خصوصا مع رفع الدعم ، هتبقى التكلفه ساعتها لمشروع الطاقة الشمسيه ، معقول ومقبول ، وانت حر محدش يتحكم فيك
رابعا هل دى اول مره تتعامل مع القطاع الخاص ؟
منت جربت شركات الاتصالات ، والانترنت ، و اوبر وكريم ، وفى كل الاحوال رغم عيوبهم ، فانت شايفهم احسن من الخدمات الحكوميه غالبا
مفيش جديد لو حطيت كل الردود مع بعضها هتلاقى نفسك عندك بدائل فعلا ، و القطاع الخاص مهواش بعبع ، خصوصا انك مشترى اساسى وهيبقى فيه منافسين ، والدوله لا تزال موجوده فى السوق وبتراقب و بتوجه وبتدخل لما يحصل سوء تصرف من القطاع الخاص زى ما تدخلت قبل كده كتير
الخلاصة
هل الحكومه باعت المحطات ؟ لا
هل هتبيع ؟ يمكن
هل فلوسنا هتروح علينا ؟
انت اصلا مدفعتش عشان تقول فلوسى او ملكى ، دى بقرض وانت مسددتوش لسه ، كانك بعت شقه شاريها بالقسط قبل متكمل القسط ، الحقيقه بتبقى ملكيتها لسه منتقلتش ليك اساسا ،انت تقريبا هتاخد اوفر لان الشقه كويسه لقطه ، ليك وللمشترى اللى بيعتبرها استثمار مستقبلى جيد
وانت هتاخد حتى بعد البيع ، اكثر من 20% من ارباح المشترى ، ضرائب ، سنويا ، وكل خططك برضه ماشيه عادى وهو هيبقى سعيد لما تقوله هاخد منك الكهرباء ونصدرها ، مفيش مشكله عنده فى ده ، ولو باع للمصانع بسعر مخفض ، هو حر مصلحه لمصانعك برضه ، ولو باع بالسعر العادى برضه مفيش مشكله ، دى اتفاقات بين قطاع خاص وبعضه ، انت ليك اتفاقاتك اللى بتم وقت التفاوض فى الاول خالص
وافتكر ان المحطات دى بتشتغل بالغاز الطبيعى ، يعنى من الاخر ، انت هتبيعله الغاز اللى بيشغل المحطه وبينتج كهرباء ، هيروح منك فين يعنى ؟ انت لا تزال المتحكم فى العمليه
طب والديون اللى على المحطه او الاقساط يعنى ؟
هتبقى على المشترى لو اتباعت وتتشال من الديون الخارجيه لمصر وتبقى على الشركه الاجنبيه زى اى حد ما بيشترى شقه وعليها اقساط ، بتتنقل للمشترى مش على البائع
يعنى انت حليت الازمه الخاصة بنقص الكهرباء و بتجيب فلوس كمان فوق البيعه وفى كل الاحوال سعر الكهرباء هيبقى غير مدعوم بالنسبه للمستهلك فمش تفرق معاه التفاصيل
طب لو مابعتش المحطات ؟
لو مباعتهاش النهارده ، ممكن تبيعها بكره ، عادى برضه ، او تبيع غيرها ، الامر وارد
عشان تقلل مشاكل الموازنه والديون
وتعرف تقوم بدورها فى الرقابه
و عشان تعرف تجيب استثمارات فى قطاعات لا تجذب اى استثمارات
وعشان الدولار ينخفض ، والجنيه يتحسن
وعشان تضمن استمرار الخدمه بشكل جيد بعيدا عن ترهل القطاع العام
وفوق كل ده ، افتكر جملة " مصر مركز اقليمى للطاقة " عارفها طبعا
تفتكر ده ممكن يحصل ازاى بدون جذب استثمارات عالميه فى القطاع ده بكل جوانبه
طاقة كهربائيه ، غاز ، بترول ، توزيع كهرباء ، طاقه نوويه ، وغيره
امال انت كنت فاهم ده هيحصل ازاى يعنى ؟
وعشان تبقى فى الصوره ، اى قطاع من اللى قلنا عليهم سابقا ، الحكومه هتخفف ملكياتها فيها ، يعنى هتبيع
انا لا اقول ان ده شىء رائع ، بس ده افضل المتاح من التجارب الاقتصاديه لكل من سبقونا ، ومفيش تجربه كامله
كل تجربه لها سلبياتها وايجابيتها
ومش معقول فى كل مره هنعيد الشرح اللى فوق تانى
دى التغيرات الجديده فى الدنيا ، وفق امورك معاها بقى ، لان الزمن وساعته مبترجعش لورا ابدا
